Oude foto’s

Onlangs doken er in dozen, enveloppen en albums honderden oude foto’s van de familie van mijn moeder op. Mijn broer heeft ze gescand en op een website gezet, in de hoop dat de huidige generatie namen aan de afgebeelde personen kan geven. Want de foto’s zijn slechts spaarzaam voorzien van een bijschrift.

Mijn overgrootmoeder Elizabeth van der Meer-Mekking (1856-1922)

Op één van de oudste foto’s staat de moeder van mijn oma. Toen deze foto ergens rond de vorige eeuwwisseling genomen werd, was ze al wat ouder. Op de meer recente foto’s staan kleinkinderen van mijn neven en nichten. Dat is dus zes generaties verder.

Op de meeste foto’s staan broers en zussen van mijn moeder. Zij zijn geboren tussen 1900 en 1924 en zijn nu allemaal overleden. Ik heb ze meegemaakt toen ik zelf jong was; de meesten van hen hadden toen al de middelbare leeftijd bereikt. In mijn kinderogen waren zij destijds oud. Wat een ervaring om hen nu met de ogen van een zestiger afgebeeld te zien op foto’s waarop zij zelf jong zijn! Er gaat een wereld voor me open.

Tegenwoordig leggen we met onze smartphones bijna dagelijks leuke momentjes vast op foto of op video. Vroeger was dat natuurlijk anders. Alleen op hoogtijdagen zoals bruiloften en op uitstapjes kwam er een fototoestel tevoorschijn en werden er één, hooguit twee foto’s gemaakt, bij voorkeur van de hele groep.

Veel van de familiefoto’s die nu boven water zijn gekomen, dateren uit de jaren twintig en dertig. Mijn jonge ooms en tantes, soms al samen met hun verkering, staan en zitten en hurken tussen allerlei onbekenden. Ze zijn, zo te zien, op Marken of op de Veluwe of helemaal in Zuid-Limburg; ze maken een boottochtje en vaak zijn ze op het strand, hun jonge lijven in vormeloze badpakken. Ze gaan blijkbaar graag een dagje naar zee; Katwijk is dichtbij en goed bereikbaar. Wat opvalt is hoe mooi ze zijn en dat ze pret hebben met elkaar. Zo heb ik hen nooit leren kennen; ik herinner me hen als zorgelijke types, altijd bezig met het creëren en oplossen van problemen en misverstanden.

Uit de oorlogstijd zijn er maar weinig foto’s. Wat er is, dateert uit 1940 en 1941. Waren daarna de fotorolletjes op, of te duur? Of stond hun hoofd niet naar fotograferen? Er verschijnen baby’s en peuters op de foto’s: neven en nichten, tien, twintig of nog meer jaar ouder dan ik. Ook van hen zijn er al heel wat overleden. Op de zelfgemaakte kiekjes staan ze vaak onscherp, kijken ze ondeugend, of hollen ze weg. Op de officiële foto’s, gemaakt door een fotograaf, zitten ze kleintjes op een dierenvel; met mooie gezichtjes kijken ze verlegen, soms met een halve glimlach, de camera in.

De oudere foto’s intrigeren me het meest. Wie zijn het jongetje en het meisje in het wit, de één in een matrozenpakje, de ander met een strik in het haar? Dit staat er moeilijk leesbaar op de achterkant van de briefkaart geschreven: Jedes Kind 1 x; Gr. I; 2750. Duitse familieleden waren er niet, was de fotograaf zelf misschien van Duitse origine? Wat zou er van hen geworden zijn? En dan de twee meisjes in donkere wollen jurkjes. Twee zusjes? Dat zal haast wel, ook al is de één blond en de ander donker. Uit 1910, 1920? Tantes zijn het niet, denk ik. Maar waar in de familie horen ze dan wel thuis?

Ik verwacht, dat van alle vragen die de ruim vijfhonderd foto’s oproepen er veel onbeantwoord zullen blijven. Dat is jammer, want familiegeschiedenissen zijn het waard om te worden onthouden en doorgegeven. Nu blijven we achter met halve verhalen en incomplete puzzels.

Reageren? Heel graag. Hou er rekening mee dat het soms even duurt, voordat je reactie hier te zien is.