Het is lastig om iets over de bioscoopfilm Promised Land te zeggen als je de plot niet mag verklappen. En wat voor een plot! Maar ik ga het toch proberen.
In Promised Land sluit de multinational Global contracten met grondeigenaren over de rechten om schaliegas, dat kilometers diep onder hun bodem zit, te exploiteren. Namens Global is Steve Butler (Matt Damon) samen met zijn collega Sue Thomason ((Frances McDormand) op pad om bewoners op het platteland van Pennsylvania over te halen de contracten te tekenen. Ze zijn erg goed in hun vak. Steve is zelf opgegroeid in een eenvoudig plattelandsmilieu en weet van huis uit de juiste toon te vinden om de lokale boeren te benaderen. Sue, moeder van een tienerzoon, speelt in op het gemoed van de echtgenotes door aan de toekomst van hun kinderen te refereren. Met het geld van Global is een goede opleiding voor de kinderen verzekerd.
Het is geen al te origineel (film)thema, maar het is niettemin tamelijk schokkend om te zien hoe geraffineerd een grote multinational gebruik maakt van mensen met de juiste talenten om zijn doelen te bereiken. Helemaal volgens het marketingboekje “Manipuleren voor gevorderden’.
Toch gaat niet alles van een leien dakje. Een gepensioneerde ingenieur, werkzaam als natuurkundeleraar op de plaatselijke middelbare school, wijst zijn dorpsgenoten op de vervuiling van de bodem die het gevolg is van de winning van schaliegas. Dustin Noble (John Krasinski), een milieuactivist van buiten het dorp, komt de leraar helpen. Ook Dustin is bepaald geen beginneling in het manipuleren en het lijkt erop dat de bevolking zich tegen Global gaat keren. Dustin weet met zijn authenticiteit en nobele intenties niet alleen de boeren, maar ook het bioscooppubliek voor zich te winnen.
Dan ontvangt Steve van zijn werkgever informatie, die alles doet kantelen. Dustin wordt ontmaskerd als leugenaar. En pas daarna blijkt hoe de vork echt in de steel zit.
Wie nog illusies had over de nietsontziende werkwijze van multinationals, is die na deze film wel kwijt. En als je de plot niet wil weten, lees dan niet de (slechte) beschrijving van deze film op Wikipedia, want daarin wordt alles onthuld.
Steves laatste toespraak in de gymzaal van de plaatselijke school is echt over de top. Maar verder: een prachtige film.
Vreemd. Ik vond Promised Land uitermate saai. Visueel niet interessant. Emotioneel leeg, de karakters vond ik slecht uitgewerkt (weinig diepgang) en die ene interessante plotwending die de film zijn bestaansrecht geeft wordt meteen tenietgedaan door de o zo voorspelbare reactie van de hoofdpersoon.
Vreemd dat verschil in beleving, maar ik denk te weten hoe het komt. Vrouwen kijken anders naar film dan mannen. Een paar weken geleden heb ik een mailtje gestuurd naar Wilma Groot, recensente voor de TV-Krant naar aanleiding van het stukje dat zij schreef over de film The Place Beyond the Pines. Omdat ik nu niet zo heel veel tijd heb, zal ik hier een kopietje van die email invoegen. Want hoewel mijn verhaaltje over een andere film en een andere recensente gaat zijn veel dingen die ik daarin zeg ook hier weer van toepassing. Waarom die opmerking over vrouwen en mannen? Omdat bij het lezen van filmrecensies van mannen ik dit niet allemaal terugzie.
De mail:
“Wat een vreemde recensie lees ik net in de TV krant. Ik hoopte wat meer over de film ‘The Place Beyond the Pines’ te weten te komen; een korte inleiding op het verhaal dat de film vertelt, wat achtergronden en hoe de film op u is overgekomen.
Tot mijn grote verbazing echter, wordt in acht van de negen kopjes die het artikel lang is het verhaal bijna tot in detail vertelt. Over het algemeen heb ik niet zo heel veel moeite met ‘spoilers’. Anders dan veel van mijn filmvrienden die dramatisch hun handen op hun oren leggen als iemand ook maar iets van het verhaal wil vertellen van een film die ze nog niet hebben gezien, ben ik van mening dat een film bekijken om meer gaat dan erachter komen wie het heeft gedaan, om het even simpel te verwoorden.
Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Sommige films beleef je anders als je de loop van het verhaal kent. Een sprekend voorbeeld vind ik ‘The Sixth Sense’ van M. Night Shyamalan. Een film die je met heel andere ogen bekijkt als je het einde kent. Een recente film en in dit geval een beter voorbeeld vind ik ‘Offline’ van Peter Monsaert. In Offline wordt de kijker regelmatig op het verkeerde been gezet en daar is een reden voor. Volgens eigen zeggen heeft Monsaert dit gedaan om om de kijker te confronteren met zijn of haar vooroordelen. Deze films zijn gemaakt om te bekijken met een beperkte mate aan voorkennis. Er bestaan ook films waar die voorkennis juist belangrijk is. Zo heeft Thomas Vinterberg in een interview over zijn film ‘Jagten’ gezegd dat hij het liefst in grote letters “Hij heeft het niet gedaan!” op de filmposters had zien staan. Dit omdat hij bang was dat het publiek, dat door de vele Hollywoodfilms die het voorgeschoteld heeft gekregen inmiddels enigszins verwacht dat films een verassende wending nemen, afgeleid zou worden van datgene waar het in zijn film echt om draait. In het geval van Jagten is dat voor Vinterberg de maatschappelijke boodschap die de film heeft.
Wat ik duidelijk probeer te maken is dat een recensent bij het bespreken van een film moet afwegen wat hij wel en niet verklapt van het verhaal en bij die afweging mijns inziens toch ook een plicht heeft naar de maker van film. Als de filmmaker er voor kiest de kijker op bepaalde punten op het verkeerde been te zetten, zoals in het geval van ‘The Place Beyond the Pines’ volgens u kennelijk het geval is, moet dat dan niet gerespecteerd worden? Ik vind een recensie goed als er in ieder geval genoeg aandacht is voor de verschillende lagen in de film. Wat informatie over de makers van de film, een korte inleiding op het verhaal, een evaluatie van de gebruikte technieken en de prestaties van de makers en misschien nog wat opmerkingen over de maatschappelijke betekenis van de film. Dat de ene recensent meer aandacht besteed aan bijvoorbeeld de analyse van het verhaal en een andere recensent meer aandacht besteed aan de analyse van de filmische middelen zoals het gebruik van camera en geluid spreekt voor mij voor zich. Persoonlijke interesse speelt altijd een rol. Maar de vrijheid van de recensent wordt natuurlijk wel altijd begrenst door de te bespreken film. Respect voor de intenties van de makers moet voorop staan. In dat kader wil ik een recensie van de film Jagten destijds in de volkskrant graag prijzen. Die recensie had het opschrift “Hij heeft het niet gedaan!”. Begrijp me niet verkeerd. Ik zie een recensent niet als een verlengstuk van de filmmakers en recensenten moeten ook vooral niet de indruk wekken voor de distributiemaatschappij te werken. Als een recensent van mening is dat de makers in hun opzet niet zijn geslaagd dan hoor ik dat graag!
In uw recensie van de film ‘The Place Beyond the Pines’ behandelt u uitvoerig de loop van het verhaal en bijzonder summier de overige aspecten van de film. Of u de film voor mij heeft verpest moet nog blijken. Wel kan ik u vertellen dat ik tijdens het lezen van uw recensie al snel mijn handen dramatisch op mijn oren heb gelegd.”
Ga ik zeker zien