Iedere zichzelf respecterende zorginstelling heeft vandaag de dag de beschikking over een heel legertje van medewerkers die zich bekommeren om de kwaliteit en de veiligheid van de zorg. Zij bedienen zich van hulpmiddelen als kwaliteitscirkels, kwaliteitshandboeken, kwaliteitsaudits, visitaties, normbladen, standaarden en accreditaties. Ze overspoelen de zorgverleners met enquêtes, vragenlijsten, e-mails en aanmaningen. Die op hun beurt hebben een dagtaak aan het observeren, monitoren, tellen, screenen, meten en registreren van percentages, aantallen, volumes, wachttijden en wat dies meer zij. De administratie moet natuurlijk wel kloppen.
Wist je dat een gemiddeld ziekenhuis met gemak meer dan twintig kwaliteitscertificaten kan verzamelen? En vergeet niet dat die om de paar jaar vernieuwd moeten worden. Daar ben je wel even zoet mee.
Ondertussen maken al deze kwaliteitsfunctionarissen, kwaliteitsmedewerkers en kwaliteitsmanagers met elkaar ruzie over de kwaliteitscriteria. Wat zegt het aantal patiënten met doorligwonden over de kwaliteit en de veiligheid van een ziekenhuis? Welke maatstaven zijn geschikt om het ene ziekenhuis met het andere te vergelijken? Ze weten het zelf niet. Om er achter te komen ontwikkelen ze belangwekkende multidisciplinaire, multicenter onderzoeksprojecten, vragen ze bij de overheid grote subsidies aan en schakelen ze dure bureaus in.
Volgens mij staat het vast dat ziekenhuizen de onveiligste plaatsen ter wereld zijn. Alleen oorlogsgebieden scoren hoger, qua onveiligheid. Dat zal niet zomaar veranderen. Het is beter om ziekenhuizen als het even kan volledig te mijden. Moeten we de kwaliteit en veiligheid in zorginstellingen dan maar op hun beloop laten? Nee, dat lijkt me niet. Professionele zorgverleners zijn net gewone mensen. Er zitten naast fatsoenlijke en betrouwbare personen ook kwaadwillende en slordige tussen. Mijn oplossing zou zijn: lever al die kwaliteitssystemen en kwaliteitsmedewerkers in en vervang ze door een serieuze externe controle, inclusief passende sancties. Een taak voor de overheid, zou ik zeggen. Je zal zien hoe artsen en verpleegkundigen op de poliklinieken, verpleegafdelingen en in de operatiekamers dan binnen de kortste keren zelf kwaliteit en veiligheid ter hand gaan nemen: de opleidingen aanpakken, luisteren naar de patiënt, elkaars diagnoses en behandelingen checken, de wegkijkcultuur opdoeken, elkaar aanspreken als er iets mis dreigt te gaan en de patiënt aanspreken als-ie te veeleisend is. Daar heb je wat aan, lijkt me. Als patiënt én als zorgverlener.