Goede voeding in 1048 woorden

Wat kom je over het onderwerp ‘voeding’ toch een hoop onzin tegen! Te veel om op te noemen en genoeg om elk weldenkend mens in verwarring te brengen. Voeding is zo verbonden met tegenstrijdige emoties en zo onderhevig aan maatschappelijke conventies, dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. De ene eetmode volgt de andere op.

Toch zijn de principes van goede voeding in wezen vrij eenvoudig. Als universitair geschoold voedingskundige heb ik enig recht van spreken. Omdat mij best vaak naar mijn mening wordt gevraagd, leg ik het hier nog één keer uit. Vooropgesteld: voeding is geen mening. Over wat je wel en niet moet eten om zo gezond mogelijk te blijven moet je niet naar meningen luisteren, maar nuchtere feiten accepteren. Die zijn er genoeg.

Wat ieder mens nodig heeft

Waar niemand buiten kan zijn calorieën, vitamines, bepaalde stukjes eiwit, mineralen en water. Doe je hiervoor dagelijks te goed aan een gevarieerde combinatie van groenten, fruit, aardappels, peulvruchten, noten en granen (zoals brood of pasta), melkproducten, vlees of vis. Water haal je uit de kraan.

Dat is de basis. Ook zonder melk, vlees of vis kun je prima leven, maar dan wordt het iets lastiger om de noodzakelijke eiwitten, vitamines en mineralen binnen te krijgen.

Wat je niet moet eten

Eet geen bedorven voedsel. Daarvan word je ziek. Om vast te stellen of iets bedorven is, bekijk je het, ruik je eraan en proef je het eventueel voorzichtig. Als iets er gek uitziet, zoals geschifte melk, hoeft het nog niet per se bedorven te zijn, maar als het ook nog vies ruikt, gooi het dan weg. Verkleurde etenswaren, idem dito. Beschimmeld brood, zelfde laken een pak. Ik geef toe: schimmels zijn een dingetje. Van bepaalde schimmels worden de meeste mensen niet ziek, zoals de schimmel op brie of camembert. Maar andere schimmels zijn niet (meer) zichtbaar en kunnen niettemin gifstoffen hebben achtergelaten die slecht voor je zijn, zoals aflatoxine in pindakaas.

Als je op safe wil spelen, let je op de datum op de verpakking: tenminste houdbaar tot (.t.h.t) en te gebruiken tot (t.g.t). Dan gooi je meer weg dan nodig is, maar weet je vrij zeker dat je eten nog niet bedorven is.

Te veel

Verder is alles toegestaan wat eetbaar is. Ook koolhydraten. Ook vetten. Rauw eten. Gekookt eten. Voedsel uit blik of pakjes. E-nummers. Genetisch veranderd (GMO) voedsel. Er bestaat geen gezond of ongezond voedsel, behalve als er ‘te veel’ voor staat. Te veel zout. Te veel chips. Te veel sinaasappelsap. Te veel suiker. Te veel brood. Te veel appelgebak. Te veel kaas. Te veel chocola. Te veel alcohol. Te veel roomboter. Te veel alles.

Van ‘te veel’ word je vroeg of laat ziek, zo simpel is het. Van de meeste teveels word je eerst dik en daarna ziek. Van te veel zout word je niet zo zeer dik, maar het leidt ofwel tot hoge bloeddruk of het maakt je nieren kapot. Of allebei. Te veel vruchtensap tast het glazuur van je tanden aan. Van teveel vezels krijg je diarree. Van te veel alcohol word je eerst alleen dronken en misselijk, maar al betrekkelijk snel gaat je lever eraan.

Luister naar je lichaam

Verreweg het beste advies is: luister naar je lichaam en begin daar jong mee. Vol is vol! Heb je trek? Stop er niet meteen wat in, maar ga eerst nog even iets anders doen. Heb je véél trek en is het nog geen etenstijd? Drink water, thee of koffie en eet fruit of gun jezelf iets anders lekkers. Maar stop met eten voordat je je verzadigd voelt. Na een minuut of vijf is je trek verdwenen.

Plus: gebruik je verstand

Het één na beste advies is: gebruik je verstand. Is er vandaag op kantoor getrakteerd? Sla dan vanavond je toetje over. In het weekend genoten van een uitgebreid etentje? Neem dan maandag wat gas terug.

Bijna iedereen is geneigd om meer te eten dan goed voor hem of haar is. Zo zijn we evolutionair geprogrammeerd. Daarom is het handig om te onthouden, dat een gram suiker (of ander koolhydraat) ruwweg gelijk staat aan vier calorieën, een gram eiwit ook, en een gram vet aan negen. Denk dus niet dat vruchtengebak beter is dan slagroomgebak omdat fruit gezond is en slagroom niet. Beide leveren veel calorieën, honderd gram appeltaart (suiker) minder dan honderd gram slagroomtaart (vet), maar een stuk appeltaart is vaak zwaarder dan een stuk slagroomtaart. Want slagroom weegt betrekkelijk weinig: er zit veel lucht in.

Iedereen is anders

De wetenschap blijft hardnekkig proberen om uit te vinden welke voedingsstoffen en voedingsmiddelen goed of slecht zijn voor iedereen. Volgens mij is dat vergeefse moeite. Wij zijn allemaal verschillend. Om te beginnen is ons genetisch materiaal uniek voor ieder van ons. En vervolgens hebben we ons allemaal op een andere manier aangepast aan onze omgeving. Zo heeft iedereen bijvoorbeeld andere kolonies darmbacteriën. Dat alles leidt tot allerlei kleine, maar belangrijke verschillen tussen individuen.

Sommige mensen hebben een aangeboren afwijking, waardoor ze een speciaal dieet moeten volgen. Anderen hebben een aangeboren of verworven allergie of gevoeligheid tegen bepaalde voedingsmiddelen of ontwikkelen een ziekte, waardoor het algemene verhaal over voeding voor hen niet opgaat. Sommigen verteren hun voedsel snel en onvolledig. Anderen kunnen ongeveer alles goed verteren en worden daardoor ook gemakkelijk dik. Daarom herhaal ik hier het advies: volg geen eetmodes, maar luister naar je lichaam. En bepaal zo, wat binnen de kaders wel of niet geschikt is voor jou in het bijzonder.

Wereldvoedselprobleem

Tot zo ver is het goed te doen, toch? Moeilijker wordt het als we ons realiseren dat de mensheid erg beroerd met voedsel omgaat. Als de wereldbevolking in dit tempo blijft groeien en er verder niets gebeurt, ontstaat er zowel een energiecrisis als een voedselcrisis. Logisch, voedsel is immers de energie voor het lichaam. Niemand kan dit probleem in z’n eentje oplossen. Maar realiseer je wel dat de veehouderij wereldwijd onverantwoord veel energie uit soja opslokt, plus giga hoeveelheden schoon water. Om nog maar te zwijgen over de immense hoeveelheid broeikasgassen, die de veestapel uitstoot. Wat je hieraan zelf kunt doen is minder of geen vlees eten. Niet omdat vlees slecht voor je is, maar omdat je ook zonder vlees prima gezond kunt blijven en je zo je eigen verantwoordelijkheid neemt voor het groeiende wereldvoedselprobleem.

Reageren? Heel graag. Hou er rekening mee dat het soms even duurt, voordat je reactie hier te zien is.

Dit bericht is geplaatst in De dokters en wij, W.v.t.t.k. Bookmark de permalink.