Factor 6

Kenmerkend voor Bornholm is, dat het betrekkelijk klein, betrekkelijk dunbevolkt en betrekkelijk geïsoleerd is. En ook nog eens een eiland, omringd door de zee. Veel verschillen tussen wonen in Nederland en wonen op Bornholm zijn hierop terug te voeren.

De contouren van Bornholm met de vlag van het eiland

Bornholm is te groot voor een servet en te klein voor een tafellaken. Met een oppervlakte van 588 vierkante kilometer is het minder dan half zo groot als de provincie Utrecht, Nederlands kleinste provincie, maar toch nog meer dan drie keer zo groot als het eiland Texel, het grootste Nederlandse Waddeneiland. Bornholm is daarmee groot genoeg voor een H&M, maar te klein voor een Ikea. Dat kan best lastig zijn. De talloze, keurig nette vakantiehuisjes op Bornholm staan namelijk vol met de spullen van Ikea. De eigenaren hebben die dus allemaal moeten aanslepen vanuit Kopenhagen.

Ook is Bornholm te klein voor een echt ziekenhuis. Het ziekenhuis in Rønne is een dependance van het Rigshospital in Kopenhagen. Toch is het geen polikliniek in de Nederlandse zin van het woord, want je kunt er wel opgenomen worden. Ze noemen het een ‘ akuthospital’. Als ze je hier niet kunnen helpen, word je per helikopter doorgestuurd naar Kopenhagen. Vijfenveertig minuten vliegen, dus dat is te doen.

Wat de bevolkingsdichtheid betreft: ik heb uitgerekend dat de gemiddelde Bornholmer meer dan 14.700 vierkante meter tot zijn beschikking heeft en de gemiddelde Nederlander minder dan 2.500. Dat scheelt dus een factor 6. Dat het eiland dunbevolkt is, ervaren wij hier aan den lijve. Ons huis staat midden tussen de akkers en de natuur is vlakbij. Als we de hond uitlaten komen we nauwelijks iemand tegen. Zelfs in de prachtige, bosrijke omgeving van Nijmegen lopen de honden, de mountainbikers en de runners je bij wijze van spreken voortdurend van de sokken. Wij ervaren de stilte en de rust hier elke dag opnieuw als een zegen.

Omdat Bornholm geïsoleerd ligt ten opzichte van de rest van Denemarken en van de wereld, zijn de Bornholmers vanouds op zichzelf en op elkaar aangewezen. Ze hebben geleerd om zelfstandig te zijn en daar zijn ze duidelijk trots op. Maar tegelijkertijd zijn de verbindingen over de zee en door de lucht voor hen cruciaal. De Bornholmers gaan meteen de barricaden op als de overheid wil bezuinigen op de subsidie op de veerdiensten. En dat gebeurt met enige regelmaat, want ook de Deense overheid zoekt steeds naar besparingen.

De band tussen de Bornholmers en hun veerboten is hecht. Een voorbeeld: als het hier hard waait, en dat gebeurt in de herfst en in de winter vaak, dan zeggen ze niet dat het hard waait, maar dat de Villum Clausen, de snelboot naar Ystad, niet vaart. De snelste route naar Kopenhagen loopt voor de Bornholmers via deze snelboot naar Ystad (in Zweden). En die is niet stabiel genoeg voor harde wind en hoge golven. Een conventionele boot, de ouwe trouwe Povl Anker, neemt het dan over. Die doet meer dan drie uur over de overtocht, maar is óók betrouwbaar bij slechte weersomstandigheden.

Op andere gebieden, zoals volksaard en cultuur, zijn de verschillen tussen Nederland en Bornholm maar klein. Maar ze zijn er wel, die verschillen, en ze zijn soms moeilijk te doorgronden. Daar hoop ik later nog eens op terug te komen.

Reageren? Heel graag. Hou er rekening mee dat het soms even duurt, voordat je reactie hier te zien is.

Zie voor details en foto’s over ons tijdelijke verblijf op Bornholm jokemarc.net. Deze site wordt vaak aangevuld.