We schrijven 1974. Ik ben 22 jaar en zit in de stoel van de tandarts. Eén van mijn vier verstandskiezen is nog niet doorgebroken. Op een röntgenfoto is goed te zien, dat hij scheef in mijn onderkaak zit en druk uitoefent op de kies ernaast. ‘Die verstandskies zit klem,’ zegt de tandarts. ‘Vroeg of laat kan dat problemen geven. Het beste is om hem eruit te laten halen.’
Daar kan ik me iets bij voorstellen. Daarom zit ik een aantal weken later bij de kaakchirurg. Eerst legt een assistente me uit wat er te gebeuren staat. Het blijkt een pittige ingreep te zijn; van de gevolgen zal ik nog minstens een paar dagen flink last hebben. Tot mijn verbazing denkt ze dat de verstandskies boven er ook uit moet. ‘Nee hoor’, zeg ik onbevangen, ‘Alleen de kies aan de onderkant. Met de verstandskies boven is niks aan de hand.’ ‘Dat doen we altijd’, antwoordt ze gedecideerd. ‘We halen altijd twee verstandskiezen tegelijk weg.’
Ik schrik ervan. Daarover heeft mijn tandarts me niets gezegd. Een kies die klemzit in de onderkaak, ik begrijp dat die eruit moet, maar een gezonde kies die netjes is doorgekomen, waarom zou die weg moeten? De assistente kan het me niet uitleggen en ik merk dat mijn vragen haar irriteren. Wie ben ik dat ik het beter denk te weten dan de dokters? Toch vind ik het niet logisch. Als je je rechterpink moet laten amputeren, halen ze toch ook niet meteen de linker weg? De assistente wordt boos en loopt weg om te overleggen met de kaakchirurg. Als ze terugkomt blijkt dat de operatie kan doorgaan. Ze zullen de verstandskies boven laten zitten. ‘Maar dat is wel op je eigen risico,’ voegt ze er dreigend aan toe.
Tegenwoordig gaat het, als het goed is, anders. Artsen en verpleegkundigen hebben geleerd om naar patiënten te luisteren, rekening te houden met hun emoties, uitleg te geven en te overleggen. De patiënt kan desgewenst meebeslissen over de behandeling. Het streven is zelfs, dat de patiënt een gelijkwaardige partner binnen het behandelteam wordt.
Destijds hield ik voet bij stuk en dat gaf nog een heel gedoe. Ik moest ervoor tekenen dat ik mijn verstandskies boven wilde behouden en ik kreeg het angstige gevoel dat ik, met al mijn eigenwijzigheid, bij dit ziekenhuis nooit meer hoefde terug te komen. Dat bleek gelukkig mee te vallen. Vele jaren later kreeg ik uitgerekend bij dit Radboudumc een baan als communicatieadviseur.
Op dit moment ben ik nog steeds in het gelukkige bezit van een gezond en probleemloos stel tanden en kiezen, waaronder drie verstandskiezen. En ik vraag me af of het nog steeds vanzelf spreekt om preventief een gezonde kies te trekken. In ieder geval niet zonder goede argumenten en voorafgaand overleg met de patiënt, mag ik toch aannemen.
Reageren? Heel graag. Hou er rekening mee dat het even duurt, voordat je reactie op de site getoond wordt.
Bij mij moest er onder een uit maar mocht hij boven gewoon blijven zitten, weet je nog?
Mij is het ook zo vergaan, en ik weigerde, net als jij, met nog steeds kennelijk een even goed gebit als jij. Ik denk nu toch dat geld de belangrijkste drijfveer was om twee, ipv een kies te verwijderen. Zo ging dat heel lang geleden in mijn vak ook (moet ik tot mijn schaamte bekennen) Bij een uterusextirpatie werd meteen en even de appendix meegenomen: ´kon ze daar tenminste geen last meer van krijgen en we waren nu toch in de buurt.’ Als naieve jonge assistent leek me dat een heel goede redenering. Assistenten gingen niet over geld en het heeft nog even geduurd voordat ik in de gaten had dat die mooie ethische overweging een heel andere achtergrond had!! Zo ging dat, en geen haan die er naar kraaide.