Niet voor kniesoren

Atte Jongstra is een schrijver. Ik werd me pas van zijn bestaan bewust toen hij en zijn ex-vrouw, schrijfster en recensente Ingrid Hoogervorst, in het openbaar hun scheiding gingen uitvechten. Ze schreven er een paar jaar geleden allebei een boek over. Beide boeken heb ik niet gelezen, maar ik heb wel zitten smullen van alles wat er over hun scheiding en over hun boeken in de media stond en van wat zij daar zelf nog aan toe te voegen hadden.

Christiansø en Frederiksø

Nu heeft deze Atte Jongstra een nieuw boek geschreven: Aan open zee. Het trok meteen mijn aandacht, want het speelt zich af op Christiansø. Dat is het grootste eiland van het Deense eilandengroepje Ertholmene, gelegen in de Oostzee, ongeveer twintig kilometer ten noordoosten van Bornholm. Christiansø is weliswaar het grootste eiland van Ertholmene, het is niettemin piepklein. Vanwege de strategische ligging wordt de eilandengroep beheerd door het Deense ministerie van Defensie. Er wonen minder dan honderd mensen, voornamelijk werknemers van het ministerie en een enkele visser.

Christiansø is per veerboot alleen bereikbaar vanaf Bornholm. Veel toeristen die ’s zomers Bornholm aandoen, maken een dagtochtje naar Christiansø. Zelf heb ik dat tochtje in de loop der jaren meermalen gemaakt. Je flaneert door het enkele historische straatje, loopt een rondje over het eiland, steekt de brug over naar het naastgelegen Frederiksø, bezoekt de eveneens historische gevangenis waar vroeger Deense criminelen naartoe verbannen werden en je geniet er van de zon, die ’s zomers op Christiansø overvloedig schijnt, net als op Bornholm overigens.

Jongstra’s boek gaat over de Nederlandse schrijver Axel Borg, die de wintermaanden doorbrengt op Christiansø, in de hoop daar in alle rust een meesterwerk te kunnen scheppen. Maar tot rust komt hij niet. Nooit gebeurt er iets op Christiansø, maar deze winter verbergt er zich een crimineel die sterk lijkt op Willem Holleeder, brengt een geschorste politiecommissaris uit Kopenhagen er met zijn vrouw zijn vakantie door en verblijft er een Française die op de vlucht is voor haar slechte huwelijk. Bovendien vinden lokale vissers lichaamsdelen in de Oostzee. Ingrediënten voor een bij tijd en wijle hilarisch misdaadverhaal, waaruit Axel Borg zijn meesterwerk probeert te componeren. Best leuk om te lezen, zeker voor wie Christiansø een beetje kent. Maar veel stelt het allemaal niet voor. De schrijver (Axel Borg dan wel Atte Jongstra zelf) koketteert tot vervelens toe met zijn kennis over de literatuur, waaronder de Bijbel. Er is een directe link naar de Zweedse negentiende-eeuwse auteur August Strindberg, die ook een boek schreef met als titel Aan open zee en met als hoofdpersoon ene Axel Borg. De diepere bedoeling van deze link ontgaat mij geheel. Maar ja, ik heb Strindberg nooit gelezen.Verder laat Jongstra Borg aan de lopende band citeren uit de roman Het ravijn van de eveneens negentiende-eeuwse Gontsjarov; klaarblijkelijk om duidelijk te maken dat hij heus wel weet dat hij een eerder toegepast schrijfprocedé kopieert. Verder staat het boek vol met pretentieuze weetjes die je, als je wilt, zó van internet kunt halen.

Je mag je vast niet afvragen in hoeverre de schrijver Atte Jongstra samenvalt met de schrijver Axel Borg. Dit is immers een roman! Toch dringt deze vraag zich hardnekkig aan mij op. Heeft Jongstra zelf een winter doorgebracht op Christiansø om daar een boek te schrijven? Dankzij de werkbeurs van het Nederlands Letterenfonds, die voorin het boek vermeld wordt? Jongstra vindt het niet nodig om zich daarover, bijvoorbeeld in een nawoord, uit te laten. Het kan niet anders, of hij kent het eiland goed. Dat blijkt uit details die te maken hebben met hoe Borg zijn omgeving beleeft; details die niet op internet te vinden zijn. Tegelijkertijd verzint Jongstra soms maar wat, bijvoorbeeld als hij het heeft over een veerdienst tussen Christiansø en Rønne op Bornholm. Zo’n veerdienst bestaat helemaal niet. Maar een kniesoor die daarop let en van kniesoren moet Jongstra het niet hebben. Hij richt zich liever op kenners van de literatuur uit de negentiende eeuw.

Reageren? Heel graag. Hou er rekening mee dat het soms even duurt, voordat je reactie hier te zien is.